Nowy projekt Ministerstwa Zdrowia pozwoli wdrożyć – w formie dobrych praktyk – zalecenia ekspertów nt. leczenia bólu w karetkach pogotowia. Rozwiązanie to ma pomóc ratownikom medycznym, pielęgniarkom/pielęgniarzom lepiej leczyć ból u pacjentów i uniknąć pomyłek.
„Zalecenia Zespołu Ekspertów ds. leczenia bólu u osób dorosłych w Zespołach Ratownictwa Medycznego typu „P” zostaną wprowadzone jako dobre praktyki. Wdrożenie zaleceń przyjętych jako dobre praktyki do Systemu Wspomagania Dowodzenia Państwowego Ratownictwa Medycznego ma na celu wspomaganie Zespołów Ratownictwa Medycznego typu „P” w podejmowaniu decyzji i działań związanych z zabezpieczaniem bólu – poinformowała Józefa Szczurek – Żelazko, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia na briefingu prasowym w Sejmie w dniu 27 czerwca 2018 r.
Zalecenia zostały opracowane przez Zespół Ekspertów ds. leczenia bólu u osób dorosłych w Zespołach Ratownictwa Medycznego typu „P” (zespoły podstawowe). Autorami zaleceń są prof. dr hab. n. med. Andrzej Basiński, prof. dr hab. n. med. Jerzy Wordliczek , dr.n.med Jarosław Woroń , prof. dr hab. n. med. Jan Dobrogowski , dr hab. n. o zdr. Robert Gałązkowski prof. nadzw., mgr Klaudiusz Nadolny , prof. dr hab. n. med. Jerzy Robert Ładny.
Aktualnie ból leczony jest przez Zespoły Ratownictwa Medycznego tylko w 16% przez zespoły „P” i 18% przez zespoły „S” (zespoły specjalistyczne) – wynika z badań zespołu z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Dlatego opracowanie prostego sposobu leczenia różnych dolegliwości bólowych i wdrożenie tego systemu, jako zalecenie w całym kraju, stało się absolutnym priorytetem.
Eksperci, którzy stworzyli zalecenia, uznali za niezbędne, by w postępowaniu ratowniczym na miejscu zdarzenia ratownik medyczny lub pielęgniarka/pielęgniarz oceniali natężenie bólu przy pomocy skali oceny bólu NRS. W zaproponowanej skali natężenia bólu 0 oznacza brak bólu a 10 maksymalny możliwy ból. Natężenie bólu ma być zapisywane w karcie medycznych czynności ratunkowych. W celu maksymalnego uproszczenia wprowadzono podział dolegliwości bólowych na 3 stopnie: od 1 do 4 ból łagodny, 5 do 7 – ból umiarkowany, 8 do 10 – ból silny / ekstremalny.
Mając na względzie prostotę i funkcjonalność postępowania, Zespół Ekspertów proponuje podział dolegliwości bólowych na dwie grupy: ból o etiologii nieurazowej (ból głowy, ból klatki piersiowej, ból brzucha) oraz ból o etiologii urazowej.
Przy wyborze leczenia przeciwbólowego, tj. konkretnego leku oraz jego dawki, ratownicy medyczni, pielęgniarka/pielęgniarz systemu powinni się kierować następującymi kryteriami: stopień natężenia bólu
w powyższych grupach dolegliwości, patomechanizm powstawania bólu oraz jego lokalizacja. W leczeniu bólu urazowego eksperci zaproponowali trzy leki: fentanyl, morfinę i metoksyfluran (wziewnie). W leczeniu bólu o etiologii nieurazowej ratownicy powinni wybierać spośród sześciu leków przeciwbólowych: paracetamol, ibuprofen, morfina, fentanyl, metamizol, ketoprofen.
Powstanie „Dobrych praktyk leczenia bólu u osób dorosłych w Zespołach Ratownictwa Medycznego typu P” jest zwieńczeniem współpracy Ministerstwa Zdrowia z Parlamentarnym Zespołem ds. Pacjentów, Polskim Towarzystwem Badania Bólu, Konsultantem Krajowym w dziedzinie Medycyny Ratunkowej, Fundacją Eksperci dla Zdrowia oraz Koalicją na Rzecz Walki z Bólem „Wygrajmy z Bólem”.
Podczas spotkania Parlamentarnego Zespołu ds. Pacjentów 27 czerwca br. przedstawiono raport pt.: „Propozycje systemowych rozwiązań w zakresie uśmierzania bólu w zespołach ratownictwa medycznego. Analiza stanu obecnego i rekomendacje”. W raporcie, który został przygotowany przez Polskie Towarzystwo Badania Bólu, Konsultanta Krajowego w dziedzinie Medycyny Ratunkowej, Fundację Eksperci dla Zdrowia, Koalicję na rzecz Walki z Bólem „Wygrajmy z Bólem”, zawarto następujące rekomendacje:
- wprowadzenie przez Ministra Zdrowia jako dobrych praktyk – zaleceń dotyczących sposobu diagnostyki i leczenia bólu w podstawowych zespołach ratownictwa medycznego;
- wdrożenie zaleceń przyjętych jako dobre praktyki do Systemu Wspomagania Dowodzenia Państwowego Ratownictwa Medycznego, określonego w art. 3 pkt 15 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (tj. Dz.U. z dnia 28.11.2017 r. poz. 2195). Celem wdrożenia ma być wspomaganie zespołów ratownictwa medycznego w podejmowaniu decyzji
i działań związanych z zabezpieczaniem bólu; - zmiana karty medycznych czynności ratunkowych polegająca na implementacji skali natężenia bólu zgodnej z Zaleceniami Zespołu Ekspertów;
- wprowadzenie obowiązku opisania w karcie medycznych czynności ratunkowych, stanowiącej zał. nr 4 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów, zakresu
i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (U. z dnia 08.12. 2015 r. poz. 2069), sytuacji w których zespół ratownictwa medycznego odstąpił od zastosowania terapii związanej z zabezpieczeniem bólu; - monitorowanie i ewentualna kontrola, tam gdzie to będzie konieczne, przez konsultantów wojewódzkich w dziedzinie medycyny ratunkowej i NFZ, świadczeniodawców, u których stosowanie leczenia p/bólowego i zużycie leków p/bólowych jest na poziomie odbiegającym od pozostałych świadczeniodawców;
- dostosowywanie przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie medycznych czynności ratunkowych i świadczeń zdrowotnych innych niż medyczne czynności ratunkowe, które mogą być udzielane przez ratownika medycznego – do zaproponowanych zaleceń związanych
z zabezpieczeniem bólu, w tym aktualizacja listy substancji czynnych, które mogą być podawane przez ratownika medycznego; - dostosowanie przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 28 lutego 2017 r. w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego – do zaproponowanych zaleceń związanych z zabezpieczeniem bólu, w tym aktualizacja listy substancji czynnych, które mogą być podawane przez pielęgniarkę/pielęgniarza systemu w ramach wykonywania medycznych czynności ratunkowych;
- wprowadzenie premiowania poprzez jakościowe wskaźniki korygujące (zwiększające wycenę świadczenia), świadczeniodawców realizujących prawidłowo wdrażania leczenia p/bólowego
w ramach świadczeń z zakresu medycyny ratunkowej – wprowadzenie wskaźników na poziomie zarządzenia Prezesa NFZ; - dostosowanie poprzez zmiany w zarządzeniu Prezesa NFZ w sprawie warunków zawierania
i realizacji umów w rodzaju ratownictwo medyczne, wymogów dotyczących wyposażenia karetek
w substancje czynne, które powinno być zgodne z rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie medycznych czynności ratunkowych i świadczeń zdrowotnych innych niż medyczne czynności ratunkowe, które mogą być udzielane przez ratownika medycznego, pielęgniarkę/pielęgniarza systemu.
