W dniu 24 sierpnia 2021 roku odbyła się debata Parlamentarnego Zespołu ds. Praw Pacjentów i Fundacji Eksperci dla Zdrowia z udziałem czołowych ekspertów klinicznych z dziedziny diabetologii, przedstawicieli Ministerstwa Zdrowia, Narodowego Funduszy Zdrowia, Rzecznika Praw Pacjentów oraz Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków. Podczas debaty został zaprezentowany Raport Fundacji Eksperci dla Zdrowia pt.: Ścieżka opieki nad chorym na cukrzycę . Kluczowe aspekty i rekomendacje zmian.
W Raporcie przedstawiono rekomendacje wdrożenia w system ochrony zdrowia „Standardu organizacyjnego opieki w diabetologii” oraz nowego świadczenia „Kompleksowej porady diabetologicznej z ustaleniem planu leczenia”.
Rekomendacje powstały w oparciu o zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego i są spójne z kierunkami zmian wyznaczonymi w dokumencie Ministerstwa Zdrowia pt.: „Zdrowa przyszłość. Ramy strategiczne dla systemu ochrony zdrowia na lata 2021-2027, z perspektywą do 2030 r.” Raport zawiera analizę dokumentu „Zdrowa Przyszłość” z perspektywy szans dla optymalizacji opieki nad chorymi na cukrzycę w Polsce. Cukrzyca została ujęta w podstawowych obszarach i celach im przypisanych, oraz kluczowych kierunkach interwencji, co stwarza możliwości znaczącej poprawy opieki nad pacjentem z cukrzycą. Wśród wskazanych kierunków zmian jednoznacznie zalecono opracowywanie i implementację standardów organizacyjnych dla często występujących jednostek chorobowych.
„Standard organizacyjny opieki zdrowotnej w diabetologii” przedstawiony w raporcie powstał w efekcie prac Zespołu powołanego zarządzeniem Ministra Zdrowia w dniu 8 marca 2018 roku. Zawiera on zasady i wymagania dotyczące właściwej opieki diabetologicznej w ramach Podstawowej Opieki Zdrowotnej, Diabetologicznej Ambulatoryjnej Opieki Specjalistycznej, jak również lecznictwa szpitalnego, z uwzględnieniem szczególnych grup pacjentów, na przykład ciężarnych, dzieci i młodzieży, czy też osób dotkniętych zespołem stopy cukrzycowej. Zespół pod przewodnictwem prof. dr hab. n. med. Krzysztofa Strojka zakończył swoją działalność z dniem 31 sierpnia 2018 roku, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia, pozostawiając standard organizacyjny w formie projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia.
W celu optymalizacji opieki nad pacjentem z cukrzycą zasadne jest wznowienie i kontynuacja prac nad wdrożeniem „Standardu organizacyjnego opieki zdrowotnej w zakresie diabetologii” w system ochrony zdrowia.
Raport zawiera kluczowe aspekty dokumentu Najwyżej Izby Kontroli (NIK) z 2018 roku w zakresie profilaktyki i leczenia cukrzycy typu 2. W ocenie NIK zadania systemu ochrony zdrowia, związane z zapobieganiem, wczesnym wykrywaniem oraz leczeniem cukrzycy typu 2, nie były realizowane skutecznie. Najwyższa Izba Kontroli uznała za wskazane kierowanie pacjentów chorych na cukrzycę typu 2 na badania diagnostyczne i konsultacje specjalistyczne z częstotliwością zalecaną przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne.
W raporcie przedstawiono analizę danych dotyczących powikłań cukrzycowych wśród chorych na cukrzycę za lata 2013- 2018, ścieżkę leczenia pacjenta z cukrzycą typu 2 w systemie przepływu wizyt pomiędzy podstawową opieką zdrowotną – ambulatoryjną opieką zdrowotną i leczeniem szpitalnym za lata 2014-2018 oraz dane dotyczące liczby i struktury porad specjalistycznych udzielanych choremu na cukrzycą typu 2 za rok 2019.
Zgodnie z Zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego prowadzenie chorych na cukrzycę typu 2 leczonych behawioralnie (dieta, aktywność fizyczna) oraz za pomocą doustnych leków przeciwhiperglikemicznych, a także w razie potrzeby rozpoczęcie i prowadzenie insulinoterapii prostej, należy do lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej.
Zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego precyzują, kiedy lekarz podstawowej opieki zdrowotnej powinien skierować chorego z cukrzycą typu 2 do konsultacji diabetologicznej, mianowicie: w przypadku, gdy cele terapeutyczne nie są osiągane; wystąpienia chorób współistniejących, utrudniających leczenie; wystąpienia powikłań cukrzycy; wystąpienia powikłań farmakoterapii; innych szczególnych sytuacji. Zalecenia określają także, że weryfikacja przez lekarzy diabetologów efektów i ustalenie celów leczenia chorych na cukrzycę typu 2 prowadzonych przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej powinna odbywać się w ramach corocznej kontroli.
Celem realizacji nowego projektu świadczenia „Kompleksowa porada diabetologiczna z ustaleniem planu leczenia” jest przede wszystkim zapobieganie powikłaniom cukrzycy. Do leczenia w ramach kompleksowej porady kwalifikują się pacjenci z cukrzycą typu 2 u których cele terapeutyczne nie są osiągane i wynik hemoglobiny glikowanej (HbA1C) wynosi powyżej 7,5% oraz w innych szczególnych sytuacjach utrudniających wyrównanie glikemii nie wyższej niż 7,5% Każdy pacjent ma prawo raz na rok skorzystać z kompleksowej porady z ustaleniem planu leczenia dotyczącego w szczególności zapobieganiu powikłaniom. W ramach świadczenia zapewniona jest kompleksowa porada diabetologiczna w poradni diabetologicznej.
Ze względu na szczególny charakter porady specjalistycznej w ramach której będzie konieczne wykonanie wiele procedur związanych z rozszerzoną oceną kliniczną pacjenta, edukacją dietetyczną i terapeutyczną, konsultacjami z innymi specjalistami a także opracowaniem indywidualnego planu leczenia, należy opracować nową procedurę medyczną, która realizowana byłaby w poradni diabetologicznej w ramach umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia zawartą w ramach Ambulatoryjnej Opieki Specjalistycznej.
W ramach kompleksowej porady, lekarz diabetolog dokonuje oceny klinicznej pacjenta, może zlecić pacjentowi dodatkowe badania i konsultacje specjalistyczne, prowadzi edukację dietetyczną i terapeutyczną. Porada zakończona jest indywidualnym planem leczenia zawierającym schemat leczenia farmakologicznego i inne zalecenia w szczególności z zakresu zachowań prozdrowotnych z wyznaczeniem celów leczenia. Druga wizyta może odbyć się w trybie teleporady, w przypadku braku możliwości ustalenia indywidualnego planu leczenia zawierającego schemat leczenia farmakologicznego na pierwszej wizycie.
Monitorowanie i ewaluacja programu obejmują zarówno wskaźniki dotyczące jakości opieki na poziomie ośrodka realizującego program jak i wskaźniki dotyczące efektów leczenia na podstawie powstałej Karty Pacjenta Diabetologicznego, będącej załącznikiem sprawozdawczym związanym z realizacją programu. Dane zawarte w Karcie Pacjenta Diabetologicznego powinny być obligatoryjnie sprawozdawane raz w roku do powstałego Krajowego Rejestru Pacjentów z Cukrzycą.
Wdrożenie w system ochrony zdrowia tj. „Standardu organizacyjnego opieki zdrowotnej w diabetologii” oraz nowego świadczenia „Kompleksowa porada diabetologiczna z ustaleniem planu leczenia” przyczynią się do optymalizacji opieki nad osobami z cukrzycą, poprawią jakość ich życia oraz przełożą się na oszczędności w systemie opieki zdrowotnej (mniejsze koszty leczenia powikłań) i społecznej (zmniejszenie absencji chorobowej i niepełnosprawności).
