Aż 84 proc. pacjentów po urazach nie otrzymuje leków przeciwbólowych w trakcie transportu karetką – wynika z najnowszego badania. Tymczasem eksperci w dziedzinie ratownictwa medycznego są zgodni: pacjent po urazie nie powinien cierpieć z powodu bólu. Dlatego opieka w tym zakresie wymaga pilnych zmian.
„Chorzy przewożeni przez karetkę rzadko, a nawet bardzo rzadko otrzymują leczenie przeciwbólowe przedszpitalne. Niektórzy lekarze uważają, że stosowanie leczenia przeciwbólowego zamazuje obraz kliniczny, w związku z tym lekarz może mieć trudności diagnostyczne. Jednak w epoce diagnostyki opartej o tomografię komputerową, USG czy rezonans magnetyczny te trudności nie powinny w żaden sposób wpływać na to, czy podajemy lek przeciwbólowy, czy nie” – mówi prof. dr hab. med. Andrzej Basiński, kierownik Katedry i Kliniki Medycyny Ratunkowej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
Badanie przeprowadzone na terenie województwa pomorskiego, którego prof. dr hab. med. Andrzej Basiński jest współautorem i którego wyniki wstępne opublikowano w 2017 r. w piśmie „Ból”, wykazało, że jedynie 16 proc. pacjentów po urazach, przewożonych do szpitala przez zespół ratownictwa medycznego, otrzymało pomoc farmakologiczną w celu uśmierzenia bólu. Nie zawsze zastosowano leczenie w skutecznej dawce. Aż 84 proc. pacjentów ewakuowano do szpitali nie łagodząc dolegliwości bólowych. Nawet w przypadku ambulansów specjalistycznych leczenie przeciwbólowe wdrożono jedynie u 17 proc. chorych.
Pacjenci z urazami licznych okolic ciała, u których nasilone dolegliwości bólowe są istotnym problemem otrzymali pomoc farmakologiczną w uśmierzeniu bólu jedynie w 26 proc. przypadków (w zespołach specjalistycznych odsetek ten wyniósł ok. 42 proc.). Jedynie u 20 proc. dzieci przewożonych z powodu urazu karetką zastosowano leczenie przeciwbólowe.
Tymczasem, u pacjenta po urazie cierpiącego z powodu nasilającego się bólu może dojść do tzw. wstrząsu bólowego. Pojawiają się zaburzenia różnych parametrów fizjologicznych – min. wzrasta ciśnienie krwi, tętno, pacjent zaczyna szybciej oddychać (hiperwentylacja), może dojść do niedotlenienia mięśnia sercowego, do zasłabnięcia, omdlenia, zaburzeń świadomości.
Krajowy konsultant ds. medycyny ratunkowej prof. dr hab. med. Jerzy Robert Ładny przypomina, że zgodnie z zapisami wprowadzonymi 23 marca 2017 r. do ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, każdy pacjent ma prawo do leczenia bólu. A każdy podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych ma obowiązek określić stopień natężenia bólu pacjenta, podjąć jego leczenie i monitorować jego skuteczność.
Aby to prawo pacjentów było realizowane w ratownictwie medycznym specjaliści postulują o szybkie wprowadzenie następujących zmian:
- Włączenie kryteriów jakościowych poprzez certyfikację udzielanych świadczeń w zakresie uśmierzania bólu w ramach Państwowego Ratownictwa Medycznego.
- Opracowanie standardów uśmierzania bólu w ratownictwie medycznym.
- Wprowadzenie w kartach wyjazdowych dodatkowej, prostej tabeli z informacją czy poszkodowany odczuwa ból o takim nasileniu, że jego leczenie jest niezbędne. Pomocne byłaby stworzenie prostego algorytmu opartego na skali bólowej, określającego rodzaj i dawkowanie konkretnych leków.
- Poszerzenie wachlarza opcji terapeutycznych (terapie doustne, dożylne, wziewne), będących w dyspozycji zespołów ratunkowych, w celu uśmierzenia bólu bez względu na warunki zewnętrzne.
- Wprowadzenie regulacji prawnych dotyczących uprawnień ratowników medycznych oraz pielęgniarek do stosowania leków w uśmierzaniu bólu.
- Prowadzenie edukacji lekarzy i ratowników medycznych udzielających świadczeń w ramach Państwowego Ratownictwa Medycznego na temat uśmierzania bólu u pacjentów.
Zmiany te mogą być wdrożone poprzez wprowadzenie zapisów szczegółowych do ustawy z dnia 25 września 2015 r. o zmianie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 20 czerwca 2016. w sprawie medycznych czynności ratunkowych i świadczeń zdrowotnych innych niż medyczne czynności ratunkowe, które mogą być udzielane przez ratownika medycznego.
Zdaniem ekspertów wprawdzie nie każdy pacjent po urazie musi otrzymać środki przeciwbólowe, ale każdy powinien mieć prawo do wyrażanie swojej woli i opinii w tym zakresie.
Od 20 kwietnia 2016 r. ratownicy medyczni mają do dyspozycji dużą gamę leków – od prostych leków przeciwbólowych typu paracetamol po silne leki opioidowe.
Specjaliści oceniają, że w zestawie tym brakuje jedynie leków w wygodnej dla chorego wziewnej postaci, które znacznie ułatwiają zastosowanie terapii przeciwbólowej, zwłaszcza w warunkach, w jakich pracują i udzielają pomocy ratownicy medyczni.
